طالبان در ۱۷ اگست ۲۰۲۱ دو روز پس از تصاحب قدرت در افغانستان طی کنفرانس مطبوعاتی ضمن اعلام عفو عمومی تمامی کارمندان و منسوبین دولت پیشین، تعهد شان را نسبت به حقوق زنان و آزادی مطبوعات اعلام کردند. حال که دو سال از آن روز میگذرد طالبان به هیچ یکی از وعدههای خود عمل نکردهاند. در این میان اما اعمال فشار بر زنان بسیار پر رنگ و برجستهتر بوده است. دو سال است که اغلب دختران از مکتب و آموزش بازماندهاند، کمی بعدتر دانشگاهها نیز بر روی زنان بسته شد. در فرمان بعدی طالبان کار زنان در سازمانها و نهادهای غیر دولتی ممنوع گردید. آزادیهای اجتماعی و فعالیت رسانهای زنان به شدت محدود گردید و در گام آخر یگانه مکان زنانه یعنی آرایشگاههای بانوان نیز مسدود گردید. با این همه اما صدای اعتراض مدنی و عاری از خشونت زنان مخصوصا در کابل همواره علیه طالبان بلند بوده است. پرسش این است که در این تقابل، بانوان کشور گروگانان طالبان برای چانهزنی با جامعه جهانی هستند یا پیشگامان مبارزه علیه جهالت و استبداد؟ به نظر میرسد پاسخ مناسب دو وجهی باشد.
۱. تردیدی نیست که طالبان بخاطر نجات از بحران مشروعیت و کسب شناسایی بین المللی دست به هر اقدامی میزنند و بر خلاف ادعای اسلامگرایی شان در این زمینه هیچ مرز و محدودیتی هم نمیشناسند. از انجایی که نقض حقوق زنان انعکاس بین المللی گسترده یافت و واکنشهای وسیع در سطح منطقه و جهان را در پیداشت، بعید نیست طالبان تشویق شده باشند که با استفاده از این ابزار شاید بتوانند با جامعه جهانی معامله کنند. بر اساس این سناریو طالبان اعمال فشار بر زنان را تا جایی ادامه خواهند داد که دنیا را وادار به معامله کنند و در بدل کاهش فشار بر زنان امتیاز شناسایی و کمکهای بیشتر اقتصادی را دریافت کنند. طالبان احساس میکنند با این بازی غیر انسانی هم امتیازهای لازم بین المللی را به دست خواهند آورد و هم دنیا از سایر موارد نقض حقوق بشر و انحصار سیاسی و سرکوب شان چشمپوشی خواهد کرد.
۲. زنان آزاده و فهیم افغانستان اما نشان دادهاند که فراتر از بحث آموزش و کار زنان به انسانسیت و آزادیهای مدنی برای زنان و مردان کشور میاندیشند و در این راستا پرچمدار و پیشگام مبارزه مدنی عاری از خشونت علیه سیاستهای قرون وسطایی طالبان بوده و هستند. زنان افغانستان نشان دادند که گروگانهای منفعلی نیستند بلکه با تحمل انواع خشونت و بدرفتاری از زندان تا شکنجه و فشارهای روانی، کنشگران فعال و نمادی از بیداری و شعور ملت سر افزار افغانستان هستند. زنان افغانستان از داخل کشور از کابل و از زیر سایه شلاق و تفنگ طالب به جهان پیام آزادی و انسانیت را مخابره کرده و نشان میدهند که مبارزه مردم افغانستان برای عبور از این دوره سیاه و تاریک ادامه دارد و طالبان برای مردم افغانستان قابل تحمل نیست. زنان با طرح مسایل کلیدی کشور، نقشه معامله طالبان با جهان بر سر آموزش زنان را عملا به چالش کشیده و به دنیا اعلام میکنند که مشکل مردم افغانستان با طالبان فراتر از بحث آموزش و کار زنان است.