حزب شهروندان افغانستان وبسایت رسمی حزب شهروندان افغانستان
پانزدهم آگست 2021، یکی از تاریک‌ترین روز‌های تاریخ سیاسی افغانستان بود. در این روز افغانستان، کشوری‌که دودهه، با حمایت جامعۀ بین‌المللی، می‌کوشید خود را از چرخۀ تاریخی منازعه ـ فروپاشی رها سازد و به سوی چشم‌اندازهای ثبات و توسعه حرکت کند، یک بار دیگر به گونۀ تمام‌عیار فروپاشید. این فروپاشی همه‌جانبه پیامدهای ویرانگر جبران‌ناپذیری داشت. در ادامه به مهمترین مظاهر و پیامدهای این ابررخداد تاریخ معاصر کشور اشاره می‌شود:
1. فروپاشی نظام سیاسی و نهادهای دولتی
نخستین و شاید مهمترین مظهر و پیامد این روز، فروپاشی نظام سیاسی و نهادهای دولتی بود. نظامی که با تمام کمبودها و کاستی‌هایش، توانسته بود حداقل ساختارهایی صوری برای حکومت‌داری و ثبات ایجاد کند، در چشم‌بر‌هم‌زدنی از بین رفت. با سقوط دولت، نهادهایی که می‌توانستند مردم را به آینده‌ای بهتر خوشبین نگه دارند، نابود شدند. این فروپاشی به معنای واقعی کلمه به از دست رفتن امید میلیون‌ها انسان به زندگی بهتر و آینده‌ای روشن‌تر منجر شد. اردو، پلیس و نهادهای امنیتی کشور، فروپاشیدند و تن به تقدیر استخوان‌سوزی دادند که سیاست‌مداران داخلی و اربابان خارجی بر آنها تحمیل کردند. افغانستان رو به دموکراسی، رشد و توسعه نابود شد و یک گروه تروریستی داشته‌هایش را لگدمال کرد.
2. عمومی شدن وحشت و فرار دسته‌جمعی
فروپاشی دولت و بازگشت طالبان به قدرت، موجی از وحشت همه‌جانبه را در سراسر افغانستان ایجاد کرد. اقشار متفاوت مردم و گروه‌های اجتماعی، به‌ویژه زنان، اقلیت‌های قومی و مذهبی، فعالان حقوق بشر، خبرنگاران و کسانی که با نیروهای بین‌المللی همکاری داشتند، قربانیان اصلی این وحشت فراگیر بودند. در پانزدهم آگست، نه‌تنها نیروهای بین‌المللی افغانستان را ترک کردند، بلکه میلیون‌ها انسان مجبور به ترک وطن شدند؛ میلیون‌ها نفر به کشورهای همسایه مانند ایران و پاکستان پناه بردند و بسیاری نیز به سایر کشورهای جهان آواره شدند. این فرار دسته‌جمعی، نمادی از ناامیدی عمیق و ترس از آینده‌ای بود که زیر سایۀ طالبان تیره‌و‌تار به نظر می‌رسید. برجسته‌ترین و ماندگارترین مظهر وحشت، نمایش منحصر‌به‌فرد میدان هوایی کابل و سقوط آزاد جوانان اسیر وحشت طالب از طیاره‌های آمریکایی بود.
3. فروپاشی اجتماعی و اقتصادی
سقوط افغانستان و بازگشت طالبان به قدرت، با خود پیامدهای اجتماعی و اقتصادی فاجعه‌باری همراه داشت. اقتصاد افغانستان که به‌شدت وابسته به کمک‌های بین‌المللی بود، در پی غارت کمک‌ها توسط طالبان، به‌سرعت فروپاشید. بیکاری و فقر عمومی به‌صورت گسترده‌ای افزایش یافت و میلیون‌ها انسان با کمبود مواد غذایی و نیازهای اساسی زندگی مواجه شدند. فروپاشی اجتماعی نیز به‌شکلی ملموس در زندگی روزمرۀ مردم افغانستان تجلی یافت. زنان و دختران، که طی دو دهۀ گذشته به‌سختی برای حقوق اساسی خود مبارزه کرده بودند، بار دیگر با محرومیت‌های همه‌جانبه و تبعیض‌های وحشیانه مواجه شدند. حق کار، تحصیل، گشت‌وگذار و… از آنها گرفته شد و روند انسانیت‌‌زدایی از زنان افغانستان از این روز آغاز گشت.
4. بحران انسانی
با سقوط افغانستان، بحران انسانی عظیمی به وجود آمد. میلیون‌ها تن که قادر به خروج از کشور نبودند، در وضعیت وخیمی قرار گرفتند. خشونت‌های سیستماتیک و مداوم نسبت‌به اقشار مختلف جامعه از سوی طالبان، همراه با بحران اقتصادی و فروپاشی خدمات عمومی، زندگی را برای مردم افغانستان به جهنم بد‌ل کرد. بعد از این روز است که رسماً فرایند تحقیرشدگی مردم افغانستان کلید خورد، مردم غرور و عزت نفس خود را در مواجهه با وحشت و خشونت عریان طالب از دست دادند. از این روز به بعد بازار قاچاقچیان بین‌المللی گرم شد و طالبان در یک پیوند سودجویانه با آنها این روند را تشدید کرد. دسته‌های وحشت‌زدۀ مردم از ترس طالب، در تلاش برای یافتن راهی برای خروج از این وضعیت فاجعه‌بار، سرنوشت خود را به دست قاچاقچیان انسان سپرد‌ند.
به این ترتیب می‌توان گفت که پانزده آگست 2021 روزی بود که با فروپاشی نظام سیاسی، آرمان جمعی مردم افغانستان به ثبات و توسعه نیز بر باد رفت. این روز نشان داد که چگونه یک کشور می‌تواند در اثر تصمیمات نادرست، فساد گسترده و عدم حمایت مؤثر از سوی مردم و جامعۀ بین‌المللی، به‌یکباره به ورطه نابودی کشیده شود. پیامدهای تلخ این روز همچنان ادامه دارد و مردم افغانستان همچنان در جستجوی راهی برای فرار از جهنمی‌اند که پس از سقوط دولت در آن افکنده شدند. سقوط افغانستان در این روز درسی است برای همۀ کشورهای جهان که بدانند حمایت از دموکراسی و حقوق بشر، تنها به حضور نظامی محدود نمی‌شود، بلکه نیازمند تعهد واقعی و بلندمدت به توسعه و تقویت نهادهای دموکراتیک و پاسخگویی به نیازهای اساسی مردم است. بدون چنین تعهدی، هر نظامی که ساخته شود، مانند خانه‌ای بر شن، آماده فروپاشی خواهد بود.
حزب شهروندان افغانستان از همۀ کسانی که دل در گرو آبادانی افغانستان دارند می‌خواهد که با عبرتگیری از گذشته و ناکامی‌های ممتد تاریخی، طرحی در‌اندازند که در پرتو آن فردای بهتر برای همه متصور باشد و ظرفیت‌های لازم برای ثبات و رشد و توسعه کشور در ساحت نظر و عمل فراهم گردد. این حزب باور دارد که تنها دموکراسی و نظام مردم‌سالار، با تمامی الزامات خود، می‌تواند راه‌حل باشد.
